Η «μαφία» των τροφίμων και τα μεταλλαγμένα

 

Tο στιγµιότυπο που διαδραµατίστηκε πριν από, περίπου, έναν µήνα στο Νταβός, κατά τη διάρκεια του Παγκόσµιου Οικονοµικού Φόρουµ (WEF), αποτυπώνει µε τον πιο ωµό τρόπο το πώς διαµορφώνονται οι τιµές των τροφίµων, το ποιοι και πώς αποφασίζουν ποιοι λαοί θα λιµο­κτονήσουν, το ποιοι βρίσκονται πίσω από την παγκόσµια κρίση τροφίµων και, για να εξυπηρε­τήσουν ποια συµφέροντα, χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν καθηµερινά από την πείνα.

Η είδηση πέρασε στα ψιλά και δείχνει τον επικεφαλής της USAID (U.S Agency for International Development - Οργανισµός των Ηνωµένων Πολιτειών για τη ∆ιεθνή Ανάπτυξη) δόκτορα Rajiv Shah να πλαισιώνεται, µεταξύ άλλων, από τους ....

γενικούς διευθυντές της Unilever και της Monsanto και όλοι µαζί σαν µια γροθιά να κηρύττουν την έναρξη του συµποσίου «Πραγµατοποιώντας ένα νέο όραµα για τη γεωργία».

Το νέο όραµα της USAID για τη γεωργία µεταφράζεται στην υποστήριξη 17 πολυεθνικών κολοσσών που δραστηριοποιούνται κυρίως στους τοµείς της βιοτεχνολογίας και των µεταλλαγµένων τροφίµων, υποστήριξη που συνίσταται, όπως ο δόκτορας ανέφερε χαρακτηριστικά, «στη δηµιουργία συνεργιών µεταξύ του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα για την αντιµετώπιση της παγκόσµιας πρόκλησης της ασφάλειας των τροφίµων».

Εν ολίγοις, οι Αµερικανοί έχουν επεξεργαστεί σχέδιο για να αντιµετωπίσουν την πείνα που µαστίζει τον πλανήτη, υποστηρίζοντας τις 17 «πρωταθλήτριες» εταιρείες - Archer Daniels Midland, BASF, Bunge Limited, Cargill, Coca-Cola, DuPont, General Mills, Kraft Foods, Metro AG, Monsanto Company, Nestlé, PepsiCo, SABMiller, Syngenta, Unilever, Wal-Mart, Yara International - που κατηγορούνται για καταστροφή του περιβάλλοντος, της δηµόσιας υγείας και των καλλιεργήσιµων εκτάσεων µέσα από τη χρήση εντοµοκτόνων, φυτοφαρµάκων και την αποθέωση των γενετικά τροποποιηµένων σπόρων. Εταιρείες που συχνά έχουν κατηγορηθεί για παραβίαση των εργασιακών σχέσεων ακόµα και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

Ο προφέσορας Rajiv Shah δεν µπορούσε, µάλιστα, να κρύψει τον ενθουσιασµό του για το σχέδιο σωτηρίας του κόσµου και έφτασε στο σηµείο να δηλώσει… «είµαστε µάρτυρες µιας άνευ προηγουµένου ευκαιρίας για την καινοτόµο και µεγάλης κλίµακας σύµπραξη µε τον ιδιωτικό τοµέα που θα επιφέρει σηµαντικά επιτεύγµατα στον πόλεµο ενάντια στην παγκόσµια πείνα».

Το µεγάλο κόλπο

Ο επικεφαλής της USAID, για να αποδείξει ότι δεν είναι µόνο λόγια και ότι η σωτηρία των υπανάπτυκτων χωρών είναι θέµα χρόνου, αφού θα βάλουν το χεράκι τους οι πολυεθνικές των µεταλλαγµένων, ανακοίνωσε δύο µέτρα… Το πρώτο αφορά την Τανζανία, την αφρικανική χώρα όπου ένα στα πέντε παιδιά πεθαίνει από την πείνα πριν συµπληρώσει τα πέντε του χρόνια. Ο δόκτορας ανακοίνωσε ότι η USAID επενδύει 2 εκατοµµύρια δολάρια στην Τανζανία για «την ταχεία και βιώσιµη γεωργική ανάπτυξη της χώρας που θα αποφέρει σηµαντικά οφέλη για τους µικρούς αγρότες και τις αγροτικές κοινότητες». Η χρηµατοδότηση γίνεται µε τη συνεργασία δηµόσιων και ιδιωτικών φορέων και το σχέδιο είναι η χώρα να εξελιχθεί σε «σιτοβολώνα» των µεταλλαγµένων µε τον τριπλασιασµό της γεωργικής παραγωγής της, που θα βγάλει, όπως υποστηρίζουν οι εµπνευστές του σχεδίου, από τη φτώχεια 2 εκατοµµύρια ανθρώπους και θα δηµιουργήσει 500.000 θέσεις εργασίας! Πίσω από τη χρηµατοδότηση, βέβαια, και την εκτέλεση του «φιλάνθρωπου» σχεδίου είναι οι πολυεθνικές εταιρείες Yara, General Mills, Monsanto και Syngenta, µε το σχέδιο να προβλέπει την επέκτασή τους στο µέλλον σε τουλάχιστον ακόµα πέντε χώρες της Αφρικής. Το δεύτερο βήµα που έκανε η USAID στο Νταβός ήταν η υπογραφή µνηµονίου κατανόησης µε τον κολοσσό της βιοτεχνολογίας DSM, που αποτελεί τον µεγαλύτερο παραγωγό στον κόσµο ιχνοστοιχείων και βιταμινών, με στόχο την αύξηση της διατροφικής ποιότητας στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ξεκινώντας με την «οχύρωση» του ρυζιού σε χώρες όπως το Μπανγκλαντές, η Καμπότζη, η Γκάνα, το Μάλι, η Σενεγάλη και βέβαια η Τανζανία.

Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες εντάσσονται στο πρόγραμμα «Feed the Future» που προωθεί η αμερικανική κυβέρνηση με στόχο, όπως αναφέρεται, τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγικότητας, την προώθηση της ανάπτυξης της αγοράς και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης των εμπορικών συναλλαγών στις 20 πιο επισφαλείς επισιτιστικά χώρες του πλανήτη. Μόνο που η βοήθεια έρχεται μέσα από επενδύσεις στην καινοτομία και την έρευνα, δυο αθώες εκ πρώτης όψεως λέξεις, που κρύβουν όμως τις πραγματικές προθέσεις, που δεν είναι άλλες από την προώθηση της τεχνολογίας των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων και των εντομοκτόνων και ζιζανιοκτόνων που τα συνοδεύουν, μέσα από τη χειραγώγηση των καλλιεργειών και την επιβολή της σποράς που πλασάρουν διεθνώς οι κολοσσοί της γενετικής μηχανικής.

Οι «δούρειοι ίπποι»

Οργανώσεις που προωθούν την οργανική γεωργία και τη βιώσιμη ανάπτυξη, εδώ και δυο χρόνια έχουν καταγγείλει τον ρόλο του «δούρειου ίππου» που παίζουν οι εταιρείες κολοσσοί της βιοτεχνολογίας μέσα στη USAID. Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση ενός από τους μεγαλύτερους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στον κόσμο του OCA (Organic Consumers Association), που διαθέτει περισσότερα από 800.000 μέλη και δραστηριοποιείται στον τομέα της οργανικής γεωργίας αλλά και γενικότερα σε θέματα υγείας, δικαιοσύνης και βιώσιμης ανάπτυξης. Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός OCA εδώ και δυο χρόνια έχει επισημάνει ότι πίσω από το πρόγραμμα «Feed the Future» βρίσκονται μεγάλες εταιρείες μεταλλαγμένων και κατηγορούν τον Μπαράκ Ομπάμα ότι επί της ουσίας στρέφεται κατά των μικρής έκτασης και έντασης καλλιεργειών με μοναδικό σκοπό να προωθήσει τα συμφέροντα των αμερικανικών εταιρειών και να αντικαταστήσει «τα σακιά με το σιτάρι, το ρύζι και το καλαμπόκι με σακιά με φυτοφάρμακα, λιπάσματα και γενετικά τροποποιημένους σπόρους». Εν ολίγοις, όπου υπάρχει φτώχεια, όπου υπάρχει λιμός, σεισμός και καταποντισμός, εμφανίζεται η USAID και προωθεί τη σπορά των μεταλλαγμένων. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όταν πριν από δυο χρόνια το Πακιστάν χτυπήθηκε από φονικές πλημμύρες, με αποτέλεσμα περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους και περισσότεροι από 2 εκατομμύρια να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τις καλλιέργειές τους, η USAID ξεκίνησε πρόγραμμα για την «ανάσταση» του γεωργικού τομέα με τη συμπαράσταση των πολυεθνικών που προωθούν τους μεταλλαγμένους σπόρους, παρά την αντίθετη γνώμη των τοπικών κοινοτήτων που έβλεπαν τις δραστικές αλλαγές να έρχονται και την υποδούλωσή τους σε ένα άλλου τύπου μοντέλο ανάπτυξης της γεωργίας.

Τον κώδωνα του κινδύνου είχε κρούσει τότε η μη κυβερνητική οργάνωση του Πακιστάν «Roots for Equity» λέγοντας ότι «η καταστροφή δεν έχει ακόμα τελειώσει. Η μεγαλύτερη απειλή βρίσκεται στον τρόπο που η κυβέρνηση σκέφτεται να αναδομήσει τη γεωργία σε συνεργασία με μεγάλες πολυεθνικές». Η πρόβλεψη της μη κυβερνητικής οργάνωσης ήταν προφητική αφού, δυο χρόνια μετά, τα μεγαλόπνοα σχέδια για την ανάπτυξη γεωργικών καλλιεργειών μεγάλης κλίμακας, καθοδηγούμενα από τις πολυεθνικές, οδήγησαν τον λαό του Πακιστάν σε ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια.

Η επόμενη εφόρμηση της USAID ήταν στην Αϊτή, αμέσως μετά τον φονικό σεισμό, όπου η βοήθεια για την ανοικοδόμηση της χώρας είχε την υπογραφή της Monsanto, με αποτέλεσμα οι εξαθλιωμένοι κάτοικοι να χάσουν ακόμα και τον έλεγχο των φυσικών πόρων που είχαν απομείνει στις τοπικές κοινότητες.

Πείνα και µεταλλαγµένα

Αυτό που δεν µπορεί να εξηγήσει κανένας από τους διάφορους «σωτήρες» του πλανήτη και τους «Ροµπέν των ∆ασών» των απανταχού φτωχών και πεινασµένων είναι πώς είναι δυνατόν ο πλανήτης να έχει τη µεγαλύτερη υπερεπάρκεια τροφίµων στην ιστορία του και την ίδια ώρα τους περισσότερους ανθρώπους που λιµοκτονούν. Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι τα τρόφιµα που παράγουµε ξεπερνούν κατά, περίπου, 50% τις διατροφικές ανάγκες των κατοίκων της Γης, ενώ εκατοµµύρια άνθρωποι πεινάνε και εκατοµµύρια ενήλικες και παιδιά πάσχουν από παχυσαρκία. Και βέβαια δεν µπορούν οι σωτήρες να δώσουν απάντηση γιατί οι αιτίες που οδηγούν στην πείνα δισεκατοµµύρια ανθρώπους δεν έχουν καµιά σχέση µε την έλλειψη τροφίµων. Οι βασικές αιτίες που οδηγούν στην πείνα είναι η άδικη κατανοµή τους, η αδυναµία πρόσβασης, οι κακές σοδειές τα τελευταία χρόνια και εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινοµένων που συνεπάγονται οι κλιµατικές αλλαγές, η παγκόσµια αύξηση της κατανάλωσης κρέατος, η κερδοσκοπία των αγροτικών αγαθών, η αύξηση της τιµής του πετρελαίου και η επεξεργασία των σιτηρών για να χρησιµοποιηθούν ως βιοκαύσιµα.

Όπως έχει επισηµάνει κατά καιρούς η Greenpeace, η πρώτη διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση που ξεκίνησε παγκόσµια καµπάνια κατά των γενετικά τροποποιηµένων οργανισµών, τα µεταλλαγµένα τρόφιµα δεν πρόκειται να ταΐσουν τους φτωχούς και πεινασµένους, αφού δεν έχουν καν καταφέρει να αυξήσουν την παραγωγή, παρά µόνον τα κέρδη των εταιρειών. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι οι περισσότερες µεταλλαγµένες καλλιέργειες προορίζονται για ζωοτροφές και όχι για τη διατροφή.

Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε πριν από 3 χρόνια και ο ΟΗΕ στην πρώτη έκθεση - αποτίµηση της παγκόσµιας γεωργίας (IAASTD, 2008), στην οποία απορρίπτει κατηγορηµατικά τα µεταλλαγµένα ως λύση στην επισιτιστική κρίση και στις αυξανόµενες τιµές των τροφίµων. Στην έκθεση καταδικάζονται επίσης οι µέθοδοι της εντατικής βιοµηχανικής γεωργίας και επισηµαίνεται ότι ο πλανήτης µπορεί να παράγει και περισσότερα και πιο ποιοτικά τρόφιµα µε γεωργικές µεθόδους που σέβονται τη βιοποικιλότητα, την ανθρώπινη εργασία και τη φύση.

Η έκθεση του ΟΗΕ συντάχθηκε από 400 επιστήµονες από όλο τον κόσµο και καλούσε τους ισχυρούς του πλανήτη σε ριζική αλλαγή των µεθόδων γεωργίας προκειµένου να αντιµετωπιστούν οι ραγδαίες αυξήσεις των τροφίµων, η πείνα, οι κοινωνικές αδικίες και οι περιβαλλοντικές καταστροφές. Οι δραµατικές επισηµάνσεις του ΟΗΕ δεν εισακούστηκαν, βέβαια, όπως δεν εισακούστηκαν και οι δραµατικές προβλέψεις των επιστηµόνων του Οργανισµού Τροφίµων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ που εδώ και τρία χρόνια είχαν προβλέψει µε ακρίβεια σε ποιες περιοχές του πλανήτη η αύξηση στις τιµές βασικών ειδών διατροφής θα οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές και συγκρούσεις. Είναι µάλιστα χαρακτηριστικό ότι µόλις πριν από περίπου έναν µήνα και την ίδια στιγµή που στο Νταβός USAID και κολοσσοί των µεταλλαγµένων έκαναν σόου για τη σωτηρία των λιµοκτονούντων του πλανήτη, ο Οργανισµός Τροφίµων και Γεωργίας του ΟΗΕ επισήµανε για µία ακόµα φορά ότι ο δείκτης τιµών των τροφίµων έφτασε τον Ιανουάριο σε επίπεδο - ρεκόρ. Όπως υπογράµµισαν οι επιτελείς του FAO, η ανοδική τάση στις τιµές των τροφίµων δεν πρόκειται να υποχωρήσει και είναι νοµοτέλεια ότι χώρες µε χαµηλό εισόδηµα και διατροφικό έλλειµµα θα βρεθούν αντιµέτωπες µε κοινωνικές αναταραχές και κοινωνικά αδιέξοδα.

H κρίση σε αριθμούς

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ για το 2011, η επισιτιστική κρίση θα δημιουργήσει ασφυκτικές συνθήκες για 1.000.000.000 ανθρώπους. Η τιμή της ζάχαρης και του κρέατος βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί ποτέ, ενώ το 2010 η τιμή του σιταριού αυξήθηκε κατά 47%, του καλαμποκιού κατά 50% και της σόγιας κατά 34%.

Σήμερα περισσότεροι από 820 εκατομμύρια άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες υποσιτίζονται, από τους οποίους πάνω από το 60% ζει στην υποσαχάρια Αφρική και τη Νότια Ασία. Ο υποσιτισμός σκοτώνει κάθε χρόνο 3.500.000 παιδιά κάτω των πέντε ετών, ενώ περιορίζει την ανάπτυξη άλλων 178 εκατομμυρίων. Περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν παράλληλα την άμεση σχέση της εκτίναξης της επισιτιστικής κρίσης με τη ραγδαία αύξηση των βιοκαυσίμων. Όπως υπογραμμίζει η περιβαλλοντική οργάνωση Φίλοι της Γης, τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επενδύουν σε όλο και περισσότερες εκτάσεις στην Αφρική, θα πρέπει να μειώσουν τους στόχους τους για τα βιοκαύσιμα, αλλιώς θα αυξήσουν το ποσοστό των ανθρώπων που υποφέρουν από την πείνα και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην Αφρική.

Την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τα βιοκαύσιμα καταδικάζει και η Greenpeace, αφού εκτιμά ότι τα σχέδια για αύξηση της χρήσης τους στην Ευρώπη την επόμενη δεκαετία απαι τούν παγκοσμίως 69.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα νέων εκτάσεων για ενεργει ακές καλλιέργειες. Όπως επισημαίνει η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση, μια περιοχή ίση με τη διπλάσια έκταση του Βελγίου θα πρέπει να μετατραπεί σε χω ράφια και φυτείες έως το 2020, θέτο ντας δάση, οικοσυστήματα και φτωχές κοινότητες σε κίνδυνο.