Γιατί το ελληνικό κράτος είναι ήδη σε κατάσταση παύσης πληρωμών.

• Του Μενέλαου Τασιόπουλου

Ο όρος «ελεγχόμενη χρεοκοπία» που υιοθέτησε και λανσάρισε σε διεθνές επίπεδο η Ευρώπη είναι νεολογισμός. Στην περίπτωση της Ελλάδος βλέπουμε για πρώτη φορά το πώς λειτουργεί στην πράξη.
Κατά βάση στηρίζεται σε μια διαδικασία αξιολόγησης, που πάγια έχει το ΔΝΤ. Στο ποια δηλαδή είναι η προτεραιότητα αποπληρωμής, όταν οι πόροι ενός κράτους δεν είναι αρκετοί για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του.
Στην περίπτωση της Ελλάδος προτεραιότητα έχουν οι ξένοι πιστωτές. Αυτοί αποπληρώνονται σε ασφαλή βάση , στη διαδικασία των Μνημονίων, άσχετα αν προκύψουν PSI ή διαγραφή χρέους. Ακόμη και σε αυτούς υπάρχει ιεράρχηση . Ευρωπαϊκά κράτη και τράπεζες και στη συνέχεια ιδιώτες πιστωτές.
Σαλαμοποίηση

Στο δεύτερο επίπεδο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «σαλαμοποίηση» σε σχέση με την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων του κράτους στο εσωτερικό της χώρας. Τελικό στάδιο, πλην την κατάσταση οριστικής παύσης πληρωμών, την χρεοκοπία δηλαδή , είναι η ικανοποίηση μισθών και συντάξεων. Αυτό είναι και το σημείο 0. Πριν απ’ αυτό το επίπεδο, έχει προηγηθεί διαδοχικά η αναστολή πληρωμών του κράτους σε ιδιώτες. Επιχειρήσεις και κρατικούς προμηθευτές. Ακολουθούν οι φορολογούμενοι με επιστροφή ΦΠΑ ή φόρων. Στο τρίτο επίπεδο υπάρχει η αναστολή πληρωμών προς ασφαλιστικά ταμεία και σύστημα υγείας. Ακολουθεί η μη ικανοποίηση των πληρωμών που κρατούν αξιόμαχο τον «κλειστό πυρήνα» του κράτους. Στρατό, Αστυνομία, νοσοκομεία, σχολεία, δημόσιους οργανισμούς, υπηρεσίες. Τελικό στάδιο η παύση πληρωμών μισθών και συντάξεων, κάθε μήνα.
Η κρίσιμη δόση
Η Ελλάδα στην παρούσα φάση βρίσκεται στο προτελευταίο στάδιο. Έχει κάνει δηλαδή στάση πληρωμών, πλην των μισθών και συντάξεων που θεωρητικά τις πληρώνει κανονικά. Για να γίνει πιο απτό. Το δημόσιο χρωστά σε ιδιωτικές επιχειρήσεις 7 δισ. ευρώ. Εάν το ποσό αυτό κυκλοφορούσε στην αγορά , θα έδινε «γραμμές άμυνας» απέναντι στην ύφεση, την ραγδαία μείωση της κατανάλωσης, της ανεπάρκειας των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την αγορά, με δάνεια και επανακεφαλαιοποίηση. Η περίφημη 6η δόση, για την οποία τόσος λόγος γίνεται είναι 8δις ευρώ. Άρα επαρκή ουσιαστικά για μισθοδοσίες και συντάξεις 6 μηνών, συμπεριλαμβανομένου μέρους των λειτουργικών εξόδων του Δημοσίου. Για τίποτα άλλο, με δεδομένο ότι η επόμενη δόση , η 7η κατά σειρά, του Δεκεμβρίου πάει υπέρ των πιστωτών σχεδόν αποκλειστικά.
Οι ανελαστικοί στόχοι
Τα 8 δισ. ευρώ δεν επαρκούν για να καλύψει τις «κλειστές ανάγκες» του ούτε το Δημόσιο. Και αυτό είναι ευθύνη του προηγούμενου υπουργού Οικονομίας, Παπακωσταντίνου περισσότερο και λιγότερο του σημερινού Βενιζέλου. Γιατί οι στόχοι και οι δόσεις του Μνημονίου έχουν συμφωνηθεί από τον πρώην υπουργό και όχι από τον σημερινό. Ο Βενιζέλος έχει ευθύνη σε προσωπικό, πολιτικό επίπεδο, από εδώ και εμπρός. Το λάθος είναι στον ρυθμό μείωσης των ελλειμμάτων και στη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων στο τέλος του 2011 και το πρώτο 4μηνο του 2012. Τα λάθος αυτό σημαίνει ποσά που λείπουν από τις δόσεις, που λαμβάνει υπέρ της ενίσχυσης του το ελληνικό Δημόσιο και όχι ως προς αυτές που λαμβάνουν οι πιστωτές, με υψηλό επιτόκιο, για ομόλογα που λήγουν.
Το καταστροφικό «παιχνίδι»
Όταν το συνολικό σχέδιο είναι λάθος, έχει δηλαδή μη ρεαλιστικούς ή επιπόλαια φιλόδοξους στόχους και συνάμα δεν υπάρχει δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης ή προσαρμογής, το «παιχνίδι» γίνεται καταστροφικό. Ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν πολλαπλές πηγές δανεισμού, με την τεράστια και αποκλειστική ευθύνη των κυβερνήσεων Παπανδρέου, η μη αποπληρωμή των υποχρεώσεων του κράτους στο εσωτερικό του δημιουργεί μια σειρά από απαράδεκτες καταστάσεις:
- Ύφεση μη αναστρέψιμη, ραγδαία μείωση της κατανάλωσης.
- Χρεοκοπίες υγειών επιχειρήσεων , ανεργία και «στραγγαλισμό» από πλευράς χρηματοδότησης της εσωτερικής αγοράς.
- Αποκεφαλαιοποίηση τραπεζών, επιχειρήσεων και δημοσίων οργανισμών.
- Κατάρρευση και αποδόμηση της Διοίκησης και τν νοικοκυριών.
Με τέτοια ως δεδομένα το αρχικό λάθος αποκτά πολλαπλασιαστική ισχύ, ειδικά στην περίπτωση όπως η Ελλάδα. Μιλάμε για μια χώρα κρατικοδίαιτου καπιταλισμού, με έντονη την παρουσία των καρτέλ και των σχέσεων διαφθοράς. Άρα το αξίωμα που εξήγγειλε ο Βενιζέλος περί «ανελαστικών στόχων , με απεριόριστα εισπρακτικά μέτρα», έτσι όπως το επέβαλε η Τρόικα, οδηγεί στο απόλυτο «καταστροφικό μοντέλο».
Τα ποσά αρχίζουν να μη φθάνουν ταυτόχρονα για μισθούς και συντάξεις αλλά και την λειτουργία του κράτους. Αρχίζουν οι διαδοχικές περικοπές. Ο κρατικός μηχανισμός αποσαρθρώνεται και το μέσο νοικοκυριό καταρρέει , μαζί με όλα του τα δάνεια. Ακριβώς επειδή δεν κηρύσσεται επίσημα παύση πληρωμών η ύφεση φέρνει υποτίμηση όλων των αξιών και το έλλειμμα κοινωνικής συνοχής, αποεπένδυση. Έχουμε χρεοκοπία τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών κανονικά.
Η ευρωπαϊκή παγίδα
Στην περίπτωση της Ελλάδος δεν θα έχουμε, γιατί ενώ στο εσωτερικό η παύση πληρωμών θα επεκτείνεται, οι ξένοι πιστωτές θα εξυπηρετούνται κανονικά. Με τον τρόπο αυτό η Ελλάδα θα καταλήξει κράτος-κέλυφος, αλλά δεν θα μπορεί να κηρύξει χρεοκοπία, δημιουργώντας σημαντική χασούρα στους πιστωτές της από τον αιφνιδιασμό και διαγραφή χρέους της τάξης του 70-80%, όπως συνηθίζεται στις περιπτώσεις αυτές. Επίσης η Ελλάδα δεν μπορεί να διαφύγει του ελέγχου του καθεστώτος «ελεγχόμενης χρεοκοπίας», που της επεβλήθη και απεδέχθη με τα Μνημόνια, Μεσοπρόθεσμα κ.λ.π
Χωρίς καθεστώς χρεοκοπίας ο πληθυσμός της Ελλάδας, δέχεται όλες τις επιπτώσεις της παύσης πληρωμών, χωρίς την ελπίδα της ανάκαμψης σε βάθος χρόνου , με απαλλαγή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους της, όπως θα ήταν μια κανονικού τύπου παύση πληρωμών και χρεοκοπίας.
Χωρίς κραχ δεν υπάρχουν εθνικοποιήσεις ή έξοδος της τρόικας των πιστωτών. Οι περιουσίες, δημόσιες και ιδιωτικές, είναι απαξιωμένες αλλά υπό τον έλεγχο των πιστωτών. Που αποκτούν πάνω τους τίτλους ιδιοκτησίας ιδιωτικού δικαίου. Αυτοί δηλαδή μπορούν να κερδοσκοπήσουν πάνω σε αυτές, χωρίς δικαστήρια και διεκδικήσεις , που ιστορικά έχουν λειτουργήσει υπέρ των χρεοκοπημένων. Οι πιστωτές, ο λόγος για την Ευρώπη κατά κύριο λόγο και όχι για το ΔΝΤ, μπορούν να έχουν από την Ελλάδα, πολύ περισσότερα από το κόστος του haircut, όσο υψηλό και αν είναι αυτό. Πρώτον γιατί έχουν χρόνο να οργανώσουν τις απώλειες για τις τράπεζες τους. Δεύτερον γιατί μπορούν να έχουν εμπράγματες αξίες σε υποδομές και επιχειρήσεις , πριν απ’ αυτό, αλλά βρίσκονται στον έλεγχο της χώρας και μετά απ’ αυτό. Τρίτον γιατί υπαγορεύουν αυτοί τον χρόνο του haircut.
Το ελληνικό «στόρι»
Το μοντέλο που εφαρμόζεται στην Ελλάδα είναι μοναδικό. Αφού δεν συσχετίζεται ούτε με της Ιρλανδίας, ούτε με της Πορτογαλίας, που θεωρείται «πρώιμο ευρωπαϊκό». Είναι ένα απόλυτα καταστροφικό μοντέλο, εξέλιξη αυτού που εφαρμόσθηκε από τα «παιδιά του Σικάγο» και τον Φρίντμαν στην Αργεντινή. Και αυτό γιατί αφορά έθνος- κράτος σε Ένωση κρατών. Φυσικά δεν θα εφαρμοσθεί εκ νέου στην Ευρώπη, γιατί θα γίνει «στόρι» όπως και της Αργεντινής. Όμως θα είναι αξιοποιήσιμο στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όταν αυτός οργανωθεί σε «ενότητες» ή «ζώνες», στην επόμενη Αποικιοκρατία, που κάπου εδώ αρχίζει.