Το καλό, το κακό και το χειρότερο σενάριο για την Ελλάδα…

Οι επόμενοι μήνες ίσως αποδειχτούν οι πιο κρίσιμοι για το μέλλον της χώρας καθώς θα αποδείξουν αν αυτή καταφέρει να δρομολογήσει μια έξοδο από την κρίση της χρεοκοπίας ή αν θα οδηγηθεί σε μια κατάρρευση με ανυπολόγιστες συνέπειες. Η στήλη προσπαθώντας να περιγράψει τις πιθανές μελλοντικές εξελίξεις τις ομαδοποίησε σε τρία γενικότερα σενάρια που περιλαμβάνουν κάποιες από τις εκδοχές της τροπής που μπορούν να πάρουν τα πράγματα και τις συνέπειές τους.

Πιθανά σενάρια για το μέλλον…

Σενάριο ένα: Η Ελλάδα εφαρμόζει το Μεσοπρόθεσμο τόσο σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή, όσο και τις μεταρρυθμίσεις και αυτό αποδεικνύεται σωστό και οδηγεί σε πρωτογενή πλεονάσματα και ανάπτυξη που καθιστούν το χρέος βιώσιμο.

Η επικράτηση του σεναρίου αυτού λύνει το βασικό πρόβλημα που είναι το έλλειμμα που παράγει το κράτος και τα εμπόδια που θέτει στην ιδιωτική οικονομία να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και κοινωνικό πλούτο.

Απομένει το πρόβλημα του χρέους που υπό τις προϋποθέσεις του πρώτου σεναρίου καθίσταται διαχειρίσιμο με βασικά κλειδιά την επιμήκυνση και την μείωση του επιτοκίου για το μεγαλύτερο μέρος αυτού που θα έχει περιέλθει στα χέρια της τρόικα. Η πολιτική ηγεσία της Ευρωζώνης, αν η Ελλάδα έχει επιδείξει πρόοδο, είναι εύκολο να αποσπάσει την έγκριση των ψηφοφόρων για μείωση των επιτοκίων για χάρη των κοινών ωφελειών που προκύπτουν από τον ευρώ.

Σενάριο δύο: Η Ελλάδα δεν καταφέρνει να μαζέψει ούτε τα δημοσιονομικά, ούτε να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις και το φάσμα της μη έγκρισης κάποιας επόμενης δόσης επιστρέφει δριμύτερο.

Α) Αν η Ευρωζώνη δεν έχει καταφέρει ακόμη να ελέγξει τις συνέπειες ενός ντόμινο, ένα νέο μνημόνιο που θα δώσει παράταση στο πρόβλημα είναι πολύ πιθανό. Η πιθανότητα εκλογών και μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας θα είναι η τελευταία ελπίδα.

β) Αν η ευρωζώνη έχει καταφέρει να ελέγξει τις συνέπειες μιας εξάπλωσης της ελληνικής κατάρρευσης, είναι πιθανό να μας αφήσουν να πάμε σε στάση πληρωμών και αναδιάρθρωση του χρέους. Οι συνέπειες δεν μπορούν να προσδιοριστούν με ακρίβεια, αλλά είναι πιθανό να είναι πολύ πιο επώδυνες από αυτές που θα συνεπαγόταν, η δημοσιονομική εξυγίανση, οι μεταρρυθμίσεις και μια εσωτερική υποτίμηση της τάξης του 30% περίπου.

Μια χώρα με πρωτογενές έλλειμμα και εμπορικό ισοζύγιο ακόμη και στα τρόφιμα, ενδέχεται να ζήσει άγριες στιγμές αν βρεθεί αποκλεισμένη από αγορές αλλά και από ΕΚΤ που συνεχίζει να τροφοδοτεί τις τράπεζες με αξιόπιστα ευρώ.
Το ενδεχόμενο επιστροφής στη δραχμή σε μια τέτοια περίπτωση θα εμφανιστεί επιτακτικό, αλλά λίγο θα συνεισφέρει χωρίς τις μεταρρυθμίσεις του οικονομικού μοντέλου και τη δημοσιονομική πειθαρχεία.

Κάποιοι δημαγωγοί εμφανίζουν την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα σαν πανάκεια, αλλά δεν είναι. Εθνικό νόμισμα έχει και η Ελβετία, έχει και η Αλβανία…

Πιο πιθανό είναι για την Ελλάδα, να περιπέσει στην κατάσταση της δεύτερης. Η παρουσία ενός εθνικού νομίσματος το οποίο μπορεί να υποτιμηθεί βοηθά βραχυπρόθεσμα να πάρει εμπρός μια οικονομία που διαθέτει παραγωγική βάση και μπορεί να υποστηρίξει εξαγωγές. Για μια χώρα που δεν διαθέτει παραγωγική βάση μοιάζει δώρο, άδωρο καθώς θα πρέπει να την δημιουργήσει με υψηλά επιτόκια και ακριβό συνάλλαγμα.

Σενάριο τρία: Η κρίση, ασχέτως με τι συμβαίνει στην Ελλάδα, εξαπλώνεται και στις μεγαλύτερες οικονομίες του νότου όπως της Ισπανίας και της Ιταλίας και απειλεί να περάσει την Μάγχη και τον Ατλαντικό.

Η Ευρωζώνη θα έχει δυο επιλογές ή να διαλυθεί ή να προχωρήσει σε πολιτική ενοποίηση.

Α) Στην πρώτη περίπτωση είναι πιθανό να έχουν κατάργηση του ευρώ και επιστροφή σε εθνικά νομίσματα με δραματικές συνέπειες για όλους, μέχρι να βρεθεί μια νέα γεωπολιτική και οικονομική ισορροπία. Το σενάριο της διάλυσης του ευρώ για την Ελλάδα ίσως είναι καλύτερο από τη συνέχιση του ευρώ και τον εξαναγκασμό της επιστροφής της Ελλάδας στη δραχμή, σε μια βαλκανική πραγματικότητα με την Τουρκία ισχυρό παίκτη και συνομιλητή της διεθνούς κοινότητας.

Β) Στην δεύτερη περίπτωση, η ΕΚΤ θα αντιγράψει τις μεθόδους της FED και θα βγει να αγοράσει χρέος και θα προσπαθήσει και με πληθωρισμό να διαβρώσει το χρέος. Αυτή η εξέλιξη θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση του ελληνικού χρέους, αλλά αργά ή γρήγορα το ζήτημα της αντιμετώπισης του ελλείμματος θα επανέλθει. Κάποιο μοντέλο ανακύκλωσης των πλεονασμάτων του βορρά θα εφαρμοστεί, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ένα μοντέλο όπου κάποιοι άλλοι φορολογούμενοι θα χρηματοδοτούν δαπάνες για αργομισθίες στο ελληνικό δημόσιο και για συντάξεις σε 50αρηδες.

Σε γενικές γραμμές αυτά είναι τα περιγράμματα των πιθανών σεναρίων για το μέλλον της ελληνικής κρίσης. Υπάρχουν κάποια που έχουν μεγαλύτερο κόστος και κάποια μικρότερο. Κάποια που έχουν κόστος τώρα και κάποια που το κόστος θα έρθει αργότερα και θα είναι μεγαλύτερο.